5510 (SGK) Degerlendirme
5510 Sayılı Yasa Neler Getiriyor Artıları - Eksileri Neler?
Yeni yasa kadınlar ve genç kızları üzecek
1 Ekim 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan Yeni Sosyal Güvenlik Yasası, kadınlar ve genç kızların canını sıkacağa, daha ötesi çok üzeceğe benziyor.
Sosyal Güvenlik Yasası`ndan en çok zarar gören kadınlar ve çalışmayan genç kızlar oldu.
DUL EŞE DARBE
- Mevcut sistemde, emeklilik için gerekli süreyi tamamlamış eşin ölmesi halinde, askerliğini borçlanmak suretiyle, geride kalanlara aylık bağlanabiliyordu. Yeni yasa ile 1 Ekim 2008`den itibaren ölen eşin askerliğini borçlanarak süreyi tamamlayıp `dul aylığı` bağlanması önlendi.
- Çalışan dul eşe bağlanan aylığın oranı, yüzde 75`ten 50`ye indirildi.
ÇEYİZ PARASI KALKTI
5510 sayılı yasanın ilk halinde dul kadınlara, evlendiklerinde aylıklarının 12 katı tutarında `çeyiz parası` verilmesi öngörülmüştü.
Dul kadınlara, evlendiklerinde ödenecek çeyiz yardımının, 24 aya çıkartılacağı açıklanmıştı. Oysa, bırakın artışı, yeni düzenlemede, Emekli Sandığı`ndan aylık alan dul kadınlara verilen çeyiz parası bile 1 Ekim`den itibaren bütünüyle kaldırılıyor.
EVLİLİKTE PRİM İADESİ KALKTI
- 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu`nun Ek birinci maddesine göre; evlenme nedeniyle işten ayrılan kadın sigortalılara, talepleri halinde kıdem tazminatının dışında ayrıca, sigorta prim iadesi de yapılabiliyordu.
Buna göre, kadın sigortalı, evlilik sonrası işinden ayrılırsa ya da işinden ayrıldıktan sonraki bir yıl içinde evlenirse, SSK`ya ödenmiş primlerinden, emekliliğe yönelik olanlarının yarısını alabiliyor. Daha sonra, örneğin 3-5 yıl sonra isterse, yıllık yüzde 5 faizi ile bu primleri geri ödeyerek günlerini tekrar kazanabiliyordu. Şimdi, kadınların prim iadesi hakkı da kaldırılıyor.
EMEKLİ AYLIĞI DÜŞÜYOR
- Yeni yasadan sonra işe başlayanlara, daha düşük oranda emekli aylığı bağlanacak.
- Aylık bağlanmasındaki güncelleme oranı yüzde 100`den yüzde 30`a düşürüldü.
EMEKLİLİK YAŞI ARTTI
Kadınların 58 olan emeklilik yaşı, 65`e yükseltildi.
Mevcut yasa, emeklilik yaşı bakımından, kadınlara, erkeklere kıyasla iki yıllık bir avantaj sağlıyor, emeklilik yaşı kadınlar için 58, erkekler için 60 olarak uygulanıyordu.
Yeni düzenlemede, kadın-erkek ayırımı kaldırıldı ve kadınların da erkeklerin de emeklilik yaşı 65 olarak belirlendi.
MALÜL AYLIĞI ZORLAŞTI
- Malüllük aylığında aranan 1800 gün prim ödeme koşuluna, 10 yıl sigortalı olma koşulu da eklendi.
İŞ GÖREMEZLİK ÖDEMESİ AZALTILDI
- 5510 sayılı yasanın ilk halinde, geçici iş göremezlik gelirinin, yatarak tedavide günlük kazancın 2/3`ü oranında ödenmesini öngörüyordu. Günlük kazancın 1/2 `sine indirildi.
1 Ekim`den önce sigortalı olan çalışsa da emekli aylığı sürecek
YENİ yasa yürürlüğe girdikten sonra, ilk kez sigortalı olanlar, emekli olduktan sonra ücretli olarak çalışırlarsa, emekli aylıkları kesilecek. Yeni yasanın yürürlük tarihinden yani 1 Ekim 2008`den önce 1 gün dahi olsa sigortalı hizmeti bulunanlar, ileride emekli olduklarında, başka işte çalışırlarsa emekli aylıkları kesilmeyecek.
Emzirme yardımı indi
KADINLARA, doğan çocuğu nedeniyle 6 ay süresince, asgari ücretin üçte biri oranında ödenmesi öngörülen `emzirme yardımı` Yeni Yasada Kurum Yönetim Kurulu`nun insafına bırakılıyor.
Bu indirilirken, bir müjde (!) olarak emekli kadınlara da emzirme yardımı getirildiği açıklanarak, ilginç bir denge oluşturulmaya çalışıldı. Emeklilik yaşı 65`e yükseltilen kadınlara, `emeklilik döneminde emzirme yardımı` fıkra gibi bir şey.
Sağlık sigortası sürprizi
SAĞLIK primi ödemeksizin, isteğe bağlı sigortaya devam eden kadınlar, eşin sağlık sigortasından yararlanabiliyordu. Bu hak yeni yasa ile kaldırılıyor. İsteğe bağlı sigortalılarda yüzde 12 oranında sağlık sigortası primi ödeyecekler. İşten çıkartılan sigortalının eşi 6 ay süre ile sağlık yardımından yararlanıyordu. Yeni yasa ile, bu süre 90 güne indirildi. 90 günden sonra `sağlık sigortası primi` ödenmesi halinde, sağlık sigortasından yararlanılabilecek.
Baba işsize prim yok
İŞSİZLİĞİN rekor düzeyde olduğu ülkemizde;
`Baba işsizse ya da doğru dürüst bir geliri yoksa, o zaman ne olacak?`
diye soranlar için de açıklayalım.
Sosyal Güvenlik Kurumu, ailenizin gelirine bakacak ve evde yaşayanların sayısına göre, ailede kişi başına düşen gelir, aylık asgari ücretin brüt tutarının üçte birinden (yani 638,70/3 = 212,90 YTL`den) az ise, kız çocukları için GSS primi ödenmeyecek.
Ayrıca, 1 Ekim`de, bakmakla yükümlü olunan kız çocukları, durumlarında değişiklik oluncaya (evlenene ya da işe girene) kadar `bakmakla yükümlü olunan kız çocuğu` sayılacak yani babası bunlar için prim ödemeyecek (5510 sayılı Yasa Geçici Md. 12/8).
Bekar ve işsiz kızlar üste para ödeyecek
1 Ekim 2008 tarihinden itibaren, yeni bir uygulama başlıyor.
18 yaşını dolduran, işsiz ve evlenmemiş kızlar için babaları, her ay düzenli olarak para ödeyecek. Babası yoksa annesi ödeyecek.
Bekar ve işsiz kızı tahsilde olan babalar, nispeten şanslılar; tahsilde olanlar için yaş sınırı 25 olarak belirlenmiş. Yani kızı 25 yaşını doldurana kadar, ödeme yapmayacaklar.
KAÇ YTL ÖDENECEK?
Kişi başına düşen geliriniz:
- 212,90 ile 638,70 YTL arasında ise, ayda 25,55 YTL,
- 638,70 ile 1.277,40 YTL arasında ise ayda 76,64 YTL,
- 1.277,40 YTL`den fazla ise, ayda 153,29 YTL ödenecek.
NE İÇİN ÖDENECEK?
Her ay bankaya ödenecek olan bu para, işsiz ve bekar kızların GSS (Genel Sağlık Sigortası) primi oluyor.
Eylül ayının sonuna kadar geçerli olan mevzuata göre, bekar kız çocukları; çalışmaması ve emekli olmaması koşuluyla, yaşları ne olursa olsun, ana-babaları üzerinden sağlık yardımı alabiliyorlardı. Başka bir anlatımla, hasta ve tedaviye ihtiyaçları olduğunda, sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyorlardı.
1 Ekim 2008`den itibaren, Yeni Sosyal Güvenlik Yasası yürürlüğe girince;
- Kız çocukları, 18 yaşını (okuyorlarsa 25 yaşını) tamamladıkları tarihten itibaren, ana-babaları üzerinden sağlık yardımı alamayacaklar.
- Ailenin gelir durumuna göre değişen tutarda GSS primi ödenerek sağlık yardımı alabilecekler.